Formule 1-liefhebbers kennen Dr. Helmut Marko (1943) als de eigenzinnige en zeer uitgesproken talentenspotter van Red Bull Racing en Scuderia Toro Rosso. De Oostenrijker staat te boek als de man die het F1-debuut van Max Verstappen mogelijk maakte. Een nog jonge talentvolle Marko staat in de zomer van 1972 aan de vooravond van zijn grote Formule 1-doorbraak als in de Franse Grand Prix op Clermont-Ferrand zijn leven plotseling volledig op zijn kop wordt gezet.
Door Rik Werner
Formule 1-minnend Oostenrijk denkt begin 1972 nog vaak aan de fenomenale Jochen Rindt, die twee jaar eerder bij een crash in de kwalificatie van de Grand Prix van Italië in zijn Lotus 72 het leven liet en als eerste en enige coureur postuum de wereldtitel veroverde. Rindt was een fenomeen, maar er staan twee talentvolle jonge mannen te popelen om de erfenis van Rindt over te nemen. Niki Lauda en Helmut Marko rijden in '72 een volledig F1-seizoen, zij het als figuranten. Maar aan ambitie geen gebrek. Lauda stapt met geleend geld in bij STP March, na een enkel optreden in ’71 bij datzelfde team. Marko wint in 1971 samen met Gijs van Lennep de 24 Uren van Le Mans en mag in 1972 opnieuw bij BRM (British Racing Motors) in de Formule 1 aan de start verschijnen, geleid door de wat starre Engelsman Louis Stanley die het team eind '71 heeft overgenomen.
Rotswanden
BRM zet liefst vijf auto's in en Marko krijgt de vijfde auto toebedeeld, onder de vlag van Marlboro Austria. Marko voelt zich in de eerste Grands Prix meer dan eens het vijfde wiel aan de wagen als hij zondag 2 juli in Frankrijk aan de start verschijnt. De resultaten zijn tot dusver niet bijster indrukwekkend met een achtste plaats in Monaco en een tiende stek in België. 'Het is soms totaal onduidelijk wie welke auto krijgt', moppert de Oostenrijker tegenover Heinz Prüller, in het boek 'Grand Prix Story 1972, Das Jahr des Fittipaldi'. Alles draait om kopman Jean-Pierre Beltoise, die in de stromende regen verrassend de Grand Prix van Monaco wint. De Franse GP wordt in 1972 voor het laatst op het heuvelachtige Clermont-Ferrand verreden, een circuit in een bergachtig gebied dat met een lengte van 8 kilometer veel aan de beruchte Nordschleife van de Nurburgring doet denken. De rotswanden zijn nabij, een foutje is fataal. Marko beschikt in Frankrijk voor de tweede maal over de nieuwe BRM P160. 'Een verschil als dag en nacht met de oude P153', weet Marko. De Oostenrijker laat zich op het verraderlijke circuit van zijn beste kant zien door zich als zesde te kwalificeren voor de race, nog voor de latere wereldkampioen Emerson Fittipaldi in de snelle John Player Special Lotus en zelfs beduidend rapper dan alle andere BRM-coureurs. 'Het wordt tijd voor wat punten', droomt Marko hardop van een welkom succesje.
Brandblusser
De droom mondt echter uit in een nachtmerrie. Die begint met een exploderende brandblusser in de vuurrode March van Peterson, die er voor zorgt dat de Zweed – geschrokken - als een idioot buitenom de BRM van Marko vliegt. Peterson komt daarbij op het vuile gedeelte terecht, waarbij een regen van stenen op Marko wordt afgevuurd. De Oostenrijker, in de achtste ronde nog altijd keurig op de zesde plaats rijdend, ziet een projectiel recht op hem afkomen. 'Ik zie iets ter grootte van een vuist opdoemen. Ik duik nog weg in de cockpit…. En dan voel ik ineens een vreselijke pijn.'
De steen doorboort het helmvizier van Marko en slaat een kogelrond gat in het vizier dat als door een wonder niet versplintert. De steen treft het linkeroog van de coureur. Als Marko zijn ogen weer opent, ziet hij dat hij in het zand is terechtgekomen, pal voor de vangrail. 'Ik stuur de BRM naar de andere kant en parkeer de auto in de berm.' Marko voelt de pijnscheuten in zijn hoofd, maar maakt vlot de gordels los, stapt uit en ontdoet zich van zijn helm en brandwerende gezichtsbescherming. Marko wenkt vertwijfeld naar de baanposten, maar die geven geen sjoege. De 29-jarige zet het op een rennen, roept naar de ambulance en zakt dan bewusteloos ineen. Als hij weer bijkomt ziet hij gezichten van baancommissarissen, die echter alleen maar Frans spreken.
Oogkliniek
Coureur Vic Elford brengt de ongelukkige Marko met zijn VW-Porsche naar het circuithospitaal, waar hij met moeite bij bewustzijn blijft. Daarna wordt de Oostenrijker overgebracht naar het streekziekenhuis, dat zich geen raad weet met het oogletsel. Marko wordt moederziel alleen per reddingsauto naar een oogkliniek gereden, waarbij de chauffeur in een soort dollemansrit zo woest te keer gaat dat Marko zich met alle macht moet vasthouden om niet van de brancard te vallen. Marko wordt in de kliniek aan zijn gehavende oog geopereerd, waarbij de behandelend arts, dokter Soler, belooft 'dat het allemaal goed komt'. Soler durft het aan Marko te beloven dat hij spoedig weer alles kan zien en zelfs weer kan racen.
Na afloop van de Grand Prix van Frankrijk, gewonnen door Jackie Stewart voor Fittipaldi en Chris Amon, komen collega-coureurs als Niki Lauda, Peter Gethin en Rolf Stommelen Marko meteen in de kliniek opzoeken. BRM-teambaas Louis Stanley belooft de beste oogspecialisten uit Engeland over te laten vliegen. Marko speelt al snel een potje tafeltennis met zijn arts en vliegt in een goed humeur terug naar zijn woonplaats Graz. Bij een routineonderzoek in het lokale ziekenhuis moet Marko echter terstond blijven, omdat het er niet goed uitziet. Een nieuwe ingreep is noodzakelijk. Marko zakt de moed in de schoenen en eet de dagen erna nauwelijks waardoor hij vijf kilo aan gewicht verliest. De Oostenrijker krijgt een nieuw verband voor het gehavende oog en moet een donkere bril dragen. Marko blijft de weken erna onder behandeling maar het blijkt vergeefs, het gezichtsvermogen keert niet terug. Hij krijgt een glazen kunstoog aangemeten. In de tussentijd leert hij met een oog theeschenken en lezen, wat hem veel moeite en hoofdpijn kost. Later in het seizoen bezoekt Marko als toeschouwer zijn thuis Grand Prix op Zeltweg. Wat hem opvalt? 'Wat een lawaai maken die auto’s eigenlijk, dat was me nooit zo opgevallen.'
Red Bull
Marko's actieve loopbaan zit erop, maar hij blijft met de rensport in contact staan. Enige tijd fungeert hij als manager van talentvolle Oostenrijkse coureurs als Gerhard Berger en Karl Wendlinger en in 2005 treedt hij in dienst als scout voor Red Bull.
De les die de Formule 1 trekt na het drama in Clermont-Ferrand: alle circuitexploitanten krijgen het dringende verzoek het asfalt voorafgaand aan het raceweekend te checken op steentjes en puin. En… de expliciete opdracht maatregelen te treffen om te voorkomen dat er stenen op het asfalt kunnen vallen. Goed nieuws voor alle coureurs, voor Marko komt het helaas te laat. (Foto: Red Bull Content Pool / Getty Images)
Plaats reactie
0 reacties
Je bekijkt nu de reacties waarvoor je een notificatie hebt ontvangen, wil je alle reacties bij dit artikel zien, klik dan op onderstaande knop.
Bekijk alle reacties