‘De FIA kiest voor meer macht voor de president, wordt gewaarschuwd voor donkere periode'

De Federatie Internationale de l’Automobile (FIA) heeft tijdens de Algemene Vergadering in Macau een reeks omstreden statutenwijzigingen aangenomen die de macht van president Mohammed Ben Sulayem aanzienlijk vergroten. Ondanks felle kritiek van onder meer de Oostenrijkse club OAMTC stemden meer dan tachtig procent van de leden voor, waarmee de FIA volgens critici afstevent op een donkere periode van achteruitgang in democratisch bestuur.

De FIA, het overkoepelend orgaan van de autosport, wilde met de nieuwe regels de efficiëntie en ‘betere governance’ verbeteren. Toch waarschuwt de OAMTC dat deze wijzigingen vooral de positie van de president versterken en de controlemechanismen verzwakken. ‘De plannen ondermijnen de geloofwaardigheid van de organisatie,’ zegt Oliver Schmerold, CEO van de OAMTC. ‘We zien een concentratie van macht die uitnodigt tot misbruik en die de wederzijdse controle en het evenwicht van verantwoord bestuur de facto afbreekt.'

Meer macht voor de president en minder diversiteit in de Wereldraad

De belangrijkste veranderingen omvatten onder meer het vervroegen van de deadline voor kandidaatstelling bij de presidentsverkiezingen. Waar kandidaten zich voorheen kort voor de stemming konden aanmelden, moeten ze zich nu minimaal zeventig dagen van tevoren melden. Volgens de FIA is dat nodig om een grondige screening mogelijk te maken, maar de OAMTC noemt dit ‘een tactiek om tegenstanders te ontmoedigen’. Schmerold: ‘Deze regel creëert een ongelijk speelveld en remt democratische participatie.’

Daarnaast wordt de samenstelling van de World Motorsport Council (WMSC) aangepast. De eis dat minimaal eenentwintig van de achtentwintig leden verschillende nationaliteiten moeten hebben, is verdwenen. Dit betekent dat het bestuur het WMSC kan vullen met loyale aanhangers in plaats van diverse, onafhankelijke stemmen. ‘Dit is geen bevordering van diversiteit, maar een stap naar meer politieke controle’, stelt de OAMTC.

Ook de termijnen van de ethiek-, audit- en nominatiecommissies worden gekoppeld aan die van de president. Volgens critici zoals de OAMTC maakt dit commissies politiek afhankelijk. ‘Deze commissies verliezen hun onafhankelijkheid omdat hun leden voortaan benoemd worden voor de termijn van de zittende president,’ legt Schmerold uit. ‘Dat ondermijnt de essentie van toezicht en transparantie', zo bericht Reuters.

Een nog ingrijpender wijziging is het exclusieve recht van de FIA-president om onafhankelijke senaatsleden te benoemen en te ontslaan. Voorheen gebeurde dit met goedkeuring van de senaat, nu doet de president dit alleen. Dit ‘verzwakt de controle op het bestuur, met name op de president zelf,’ aldus de Oostenrijkse club.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

‘Donkere periode van democratische achteruitgang’

De stemming verliep niet zonder controverse. Ondanks voorstellen van vertegenwoordigers uit het Verenigd Koninkrijk, België, Portugal en Zwitserland om het proces uit te stellen voor een grondige beoordeling, hield het bestuur vast aan de geplande stemming. De wijzigingen werden met 83,35 procent van de stemmen aangenomen, de ethische code zelfs met 88,83 procent. Een FIA-woordvoerder noemde het resultaat een ‘overduidelijke meerderheid’, maar reageerde nog niet op de kritiek van de OAMTC.

De Oostenrijkse club ziet de ontwikkelingen als symptomatisch voor bredere problemen binnen de FIA. ‘De recente acties van Ben Sulayem doen denken aan politieke leiders die bewust de wederzijdse controle en het evenwicht van verantwoord bestuur afbouwen,’ waarschuwt Schmerold. ‘Ethische onderzoeken kunnen nu effectief worden tegengehouden, want de macht ligt volledig bij de president en de voorzitter van de senaat.’

Daarnaast werd vorig jaar de functie van compliance officer afgeschaft nadat Paolo Basarri was ontslagen. Volgens de OAMTC verplaatst dit de besluitvorming ‘nog verder richting een kleine groep leiders en ondermijnt het verantwoordingsplicht’. Ook zijn nieuwe contracten ingevoerd die FIA-medewerkers verplichten een boete van vijftigduizend euro te betalen bij het schenden van geheimhouding van afspraken. De president beslist zelf zonder hoorzitting of en waarom deze boete wordt opgelegd, wat ‘een onevenredige machtsconcentratie’ betekent.

De CEO benadrukt dat deze reeks aanpassingen de FIA ‘in een donkere periode van democratische achteruitgang’ brengt. ‘Het bestuur van de FIA kiest voor macht boven transparantie, en dat schaadt het vertrouwen van fans, partners en overheden.’

Mogelijke juridische gevolgen en toekomst van de FIA

De OAMTC hint ook op mogelijke juridische stappen tegen de aangenomen wijzigingen. Mede omdat er een juridisch probleem is met het stemmingsproces binnen de FIA zelf. Sommige leden die geen nieuwe geheimhoudingsverklaring wilden ondertekenen, werden uitgesloten van de stemming, wat de geldigheid van de stemming in twijfel trekt. ‘Dit kan de juridische status van alle goedgekeurde wijzigingen ondermijnen’, aldus de brief van de OAMTC, ingezien door Reuters.

Ben Sulayems eerste termijn loopt af in december. Tot nu toe is hij de enige officiële kandidaat voor herverkiezing, al overweegt rallylegende Carlos Sainz sr. zich kandidaat te stellen. Critici benadrukken dat Ben Sulayem weinig heeft gedaan met eerdere aanbevelingen van een McKinsey-audit uit 2022. Die analyse riep op tot meer transparantie en betere bestuursstructuren, maar volgens de OAMTC zijn die ‘kritieke veranderingen’ niet doorgevoerd.

De internationale autosport gemeenschap kijkt gespannen toe, nu de leden van de FIA met een ruime meerderheid hebben ingestemd met de omstreden statutenwijzigingen. OAMTC-topman Schmerold reageert kritisch: ‘De FIA heeft gekozen voor een koers waarin macht boven principes lijkt te gaan, ondanks onze oproep tot openheid en verantwoord bestuur.’