Gilles Villeneuve: de coureur die zonder titel alsnog de harten van F1-fans en Enzo Ferrari stal

Als het leven een beetje anders was gelopen dan had Gilles Villeneuve op 18 januari 2022 zijn 72e verjaardag gevierd. De coureur reed ‘slechts’ zes seizoenen in de Formule 1, maar in die tijd wist hij wel de harten van menig fan te veroveren. De coureur werd geroemd om zijn eerlijkheid, pure snelheid en autocontrole. F1Maximaal blikt terug op de carrière van Villeneuve die op het circuit van Zolder te vroeg ten einde kwam.

Villeneuve was pas de tweede coureur uit Canada die meer dan vijf Formule 1-races op zijn naam wist te zetten. George Eaton reed tussen 1969 en 1971 elf Grands Prix en wist daarin welgeteld nul punten te scoren. De Formule 1 leefde dan ook niet echt in het Noord-Amerikaanse land, maar Villeneuve wist, uiteindelijk ook met de hulp van zijn zoon, de koningsklasse van de autosport in de spotlight te zetten. De liefde voor de autosport begon in ieder geval op jonge leeftijd bij Villeneuve.

Villeneuve maakt indruk op F1-legende

De vroege racecarrière van Villeneuve speelde zich voornamelijk af in Noord-Amerika. De coureur deed van 1975 tot 1977 mee aan Formula Atlantic-series en de races van deze series werden verreden in Canada en de Verenigde Staten. In deze series reden de coureurs allemaal met een Ford-motor waardoor het speelveld redelijk gelijk was. In 1975 kwam Villeneuve niet verder dan de vijfde plek in het kampioenschap, maar wist hij, op een kletsnat circuit in Gimli in Canada, wel zijn eerste overwinning te boeken.

In de jaren die volgden, wist Villeneuve wel de titels te winnen in de raceseries. De Canadees nam het overgrote deel van de overwinningen voor zijn rekening en wist daarmee indruk te maken. De coureur werd ook even uitgenodigd om mee te doen aan de Europese Formule 2, maar dat bleef slechts bij één race. Toch was er wel al iemand anders overtuigd van de klasse van Villeneuve. In Canada wist de thuisheld namelijk tijdens een race in 1976 James Hunt en andere Formule 1-coureurs te verslaan. Hierdoor werd het eerste contact tussen Villeneuve en McLaren gelegd.

In 1977 kreeg de coureur dan ook drie races de kans om zich te laten zien. Eerst besloot Villeneuve wel om nog de Formula Atlantic-series opnieuw op zijn naam te schrijven, maar de deur naar de Formule 1 stond zeker niet meer alleen op een kier. Villeneuve maakte zijn officiële debuut in de koningsklasse van de autosport voor McLaren tijdens de Grand Prix van Groot-Brittannië. Een ander team, de grote concurrent van de Britse renstal, was ook overtuigd geraakt van de stuurkunsten van Villeneuve. De Canadees mocht de laatste twee races van het seizoen rijden voor Ferrari. Punten scoorde hij echter niet.

Villeneuve vindt permanent onderdak bij Ferrari

Ferrari was uiteindelijk het team dat onderdak bood aan Villeneuve. Het eerste jaar verliep niet per se heel positief voor de coureur. In de eerste vijf races wist de rijder immers slechts één keer de finish te halen. Na zijn eerste puntenfinish duurde het weer vijf races voordat hij überhaupt in de punten reed en dat leverde ook direct zijn eerste podium op. Villeneuve kwam als derde over de streep tijdens de Grand Prix van Oostenrijk en een race later, op het Nederlandse circuit van Zandvoort, bekroonde hij zijn Grand Prix met één punt door als zesde over de streep te komen.

Het seizoen van Villeneuve leek als een nachtkaars uit te gaan. Tijdens de thuisrace van Ferrari viel de coureur namelijk weer buiten de punten en in de één-na-laatste Grand Prix van het jaar moest hij zijn race weer vroegtijdig staken. Toch wist Villeneuve in de laatste race van het jaar, wat tevens zijn thuisrace was, een konijn uit de hoge hoed te toveren. Jean-Pierre Jarier leek na zijn poleposition de favoriet te zijn voor de overwinning. Villeneuve moest daarnaast ook nog het gevecht aangaan met nummer twee Jody Scheckter en deze wist de Canadees ook te winnen. Toen kwam er een beetje mazzel de kant van Villeneuve op, want Jarier moest zijn race staken. Vanaf dat moment bleef de slagvolgorde, behoudens een crash van Hunt, gelijk en pakte Villeneuve de eerste zege van zijn Formule 1-loopbaan.

Villeneuve maakt furore ondanks één kleine titelkans 

In 1978 kon Villeneuve wennen aan de Formule 1 en in 1979 was het dan ook tijd om met het grote Ferrari voor de titel te gaan strijden. Na een enigszins teleurstellende negende plek een jaar eerder, zeker gezien het feit dat Reutemann op de derde plek eindigde, was het tijd voor Villeneuve om zijn potentie waar te maken. Dat gebeurde in de eerste race van het seizoen nog niet, maar daar kreeg hij ook nog niet de kans voor. De coureur viel immers weer eens uit met mechanische problemen.

Toch kwam Villeneuve in 1979 een stuk sneller op stoom dan een jaar eerder. In de tweede race pakte hij punten en in de twee Grands Prix die volgden, wist de coureur met de overwinning er vandoor te gaan. Na deze twee zeges in Long Beach en Kyalami was Villeneuve ook voor het eerst in zijn loopbaan de leider van het Formule 1-kampioenschap. Die positie was hij wel snel weer kwijt, nadat hij na de race in Zuid-Afrika geen punten wist te pakken. Het werd wel een beduidend beter seizoen voor de Canadees. Villeneuve pakte nog vier tweede plaatsen en hij wist de laatste Grand Prix nog te winnen. Tot een titel kwam het uiteindelijk niet. De Ferrari-rijder kwam vier punten te kort ten opzichte van Scheckter.

Dat was ook gelijk het laatste seizoen waarin Villeneuve een bedreiging vormde voor de titelconcurrenten. Toch sloten de fans hem gedurende zijn periode in de Formule 1 wel in de armen. De coureur was namelijk onverbiddelijk en hij gaf nooit op. Villeneuve vocht immers ook hard voor de mindere posities. Zijn meest beroemde duel was met Renaults René Arnoux voor de tweede plaats tijdens de Franse Grand Prix van 1979, Villeneuve en Arnoux knalden met de wielen tegen elkaar en gleden over het circuit in de slotfase van de race in een gevecht dat nog steeds, meer dan veertig jaar later, verbazingwekkend is.

Dat de coureur niet opgaf, liet hij ook merken tijdens meerdere Grands Prix. Een lekke band gooide Villeneuve in een spin en van de baan tijdens de Grand Prix van Nederland in 1979. Onverstoorbaar reed Villeneuve de auto terug op het circuit en reed een hele ronde op drie wielen, met één hand omhoog om de auto's achter hem te waarschuwen. Een vergelijkbare hardnekkige weigering om op te geven werd gezien tijdens de Canadese Grand Prix van 1981, toen Villeneuve een ronde voltooide met de voorvleugel van zijn Ferrari praktisch opgevouwen in zijn cockpit. Hij zou uiteindelijk de race afmaken en op de derde plaats eindigen.

Villeneuve lievelingetje van Enzo Ferrari

Enzo Ferrari was niet altijd even gesteld op de coureurs die voor de Scuderia reden. Villeneuve was echter één van de weinigen die het respect verdiende van Signor Ferrari. Dat terwijl hij meermaals goudeerlijk was over de titelkansen van de Italiaanse renstal. Deze eerlijkheid kon Ferrari juist wel weer waarderen. Harvey Postlethwaite, een voormalig ingenieur van Ferrari, herinnerde zich nog een belangrijke uitspraak van Villeneuve: ‘Ik zal de auto de hele dag rijden, ik zal spinnen, ik zal de auto tegen een hek zetten, ik zal doen wat je maar wilt. Ik zal het doen omdat dat mijn baan is en ik het graag doe. Ik vertel je alleen maar dat we niet competitief zullen zijn.’

Vanwege deze eerlijkheid werd de coureur ook geliefd in de paddock. Toen Villeneuve kwam te overlijden, had Ferrari het daar ook zwaar mee. Hij had dan ook mooie woorden over voor de coureur die in totaal zes overwinningen wist te boeken in de koningsklasse van de autosport. ‘Zijn dood heeft ons beroofd van een grote kampioen - iemand die ik heel erg liefhad. Mijn verleden is getekend door verdriet; denk aan mijn ouders, broer, zoon. Mijn leven zit vol met droevige herinneringen. Ik kijk terug en zie de gezichten van mijn geliefden, en tussen hen zie ik hem.’ Villeneuve stond dan ook bekend als één van de beste coureurs die nooit kampioen werd.

Dat had zeker ook te maken met het feit dat Villeneuve een geweldig gevoel had voor het besturen van een auto. De meeste coureurs leren natuurlijk een wagen besturen tijdens het karten, maar Villeneuve heeft zijn stuurmanskunsten geleerd in de sneeuw. De Canadees gleed als het ware over het circuit, waarbij hij altijd de controle over zijn bolide hield. Een voormalig Formule 1-journalist zag Villeneuve dan ook als één van de weinige coureurs die daadwerkelijk ook plezier uitstraalde toen hij in de auto zat.

Het tragische einde en begin van een Villeneuve-carrière

Villeneuve werd uiteindelijk niet ouder dan 32 jaar. De coureur verongelukte op het circuit van Zolder nadat hij de langzamere Jochen Mass tegenkwam tijdens de kwalificatie. De Duitser zag Villeneuve aankomen in zijn spiegels en besloot naar rechts te sturen om zo van de racelijn af te gaan. Tegelijkertijd stuurde de Ferrari-coureur ook naar rechts en dat resulteerde in een zware klap waardoor Villeneuve de lucht in werd gelanceerd. De coureur knalde, alleen nog vast aan zijn stoeltje, tegen een hek aan. Daar vonden de coureurs en dokters hem zonder ademhaling. Villeneuve overleed diezelfde avond als gevolg van een fatale nekbreuk.

De familie van Villeneuve reisde altijd mee met de coureur. Dat gold dus ook voor zoon Jacques Villeneuve. Dat zorgde ervoor dat de jonge Canadees ook wel trek kreeg in een loopbaan in de racewereld, maar die gevoelens moest Villeneuve junior parkeren na het tragische ongeval van zijn vader. Van zijn moeder moest hij eerst beter worden in wiskunde voordat hij ook maar na mocht denken over een loopbaan in de autosport. Zo gezegd zo gedaan, moest Villeneuve gedacht hebben en uiteindelijk kreeg hij zijn zin. In 1997 wist hij te presteren wat zijn vader nooit lukte: hij kroonde zich tot wereldkampioen van de Formule 1. Toch zal zijn populariteit niet kunnen tippen aan de populariteit van zijn vader.