Vrouwen in de Formule 1 nog geen succesverhaal

Vandaag (zaterdag) is het precies vijf jaar geleden dat Maria Terese de Filippis op 89-jarige leeftijd overleed. Wellicht niet een naam die veel belletjes doet rinkelen, maar zeker wel iemand die terug te vinden is in de Formule 1-geschiedenisboeken. De Italiaanse is namelijk de allereerste vrouw die meedeed aan een Grand Prix. Ze bleek een pionier, want na haar volgden nog vier andere vrouwen.

De Filippis is er één uit de begindagen van de Formule 1. In 1958 en 1959 schreef ze zich in voor vijf races, waarvan ze er drie mocht starten. In de Monegaskische Grands Prix van 1958 en 1959 kwam ze niet verder dan de pre-kwalificatie, een start zat er niet in. Haar beste resultaat was een P10 op Spa-Francorchamps, in haar debuutseizoen.

Het moge duidelijk wezen: De Filippis was niet snel genoeg om zich te meten met de mannen. In haar enige gefinishte race kwam ze bijvoorbeeld alsnog als laatste over de meet, maar haar waarde zit vooral in het feit dat zij de eerste was, de eerste vrouw in de Formule 1.

Lombardi meest succesvolle vrouw in Formule 1

Het duurde overigens wel lang voordat iemand in De Filippis' voetsporen trad. Vijftien jaar om precies te zijn. Het was landgenote Lella Lombardi die een poging waagde en ook nog eens behoorlijk succesvol bleek. In tegenstelling tot haar voorganger was Lombardi wel een blijvertje en was van ze van 1974 tot en met 1976 actief in de Formule 1. En ook nog eens voor niet de minste teams, want met March, RAM en (de voorganger van) Williams heeft ze een mooi lijstje opgebouwd.

Lombardi schreef zich in voor zeventien races en startte er dertien, daar waar ze in de andere vier races niet verder kwam dan de pre-kwalificatie. Haar succesvolste seizoen was zonder twijfel 1975, toen ze voor March reed en teamgenoot Hans-Joachim Stuck versloeg. Vittoria Brambilla, haar andere teamgenoot (teams reden soms met meer dan twee coureurs), was dan wel weer te snel voor de Italiaanse.

Lombardi's absolute hoogtepunten was de controversiële Spaanse Grand Prix van 1975 op het gevaarlijke stratencircuit van Montjuïc. De coureurs achtten vooral de vangrails op Montjuïc te gevaarlijk en bleken gelijk te hebben toen Rolf Stommelen over de kop sloeg nadat hij tegen die vangrails aanbotste. Daarvoor waren al tal van rijders gecrasht, maar Stommelen bleek de absolute pechvogel toen zijn bolide over de vangrail sloeg. Hij brak zijn pols en been, terwijl vier omstanders de dood vonden en Carlos Pace de ravage niet kon ontwijken en ook crashte.

Vier ronden na de crash werd de race stilgelegd en niet meer herstart. Lombardi reed op dat moment zesde, wat in 1975 goed was voor een WK-punt. Die kreeg ze echter niet. Gezien de race slechts voor de helft verreden werd op het moment van afvlaggen, deelde de wedstrijdleiding halve punten uit. Zodoende mag Lombardi zich de eerste en tot op heden enige vrouw noemen die in de Formule 1 punten wist te scoren, al moest ze het doen met een half schamel puntje.

Wolff, Jorda en De Villotta

Beter dan Lombardi zou het niet meer worden, zo bleek in de 44 jaar na haar laatste race. Divina Galacia, Desiré Wilson en Giovanna Amati probeerden zich nog te kwalificeren voor een race, maar hun pogingen werden geen succes. Uiteindelijk zou Amati in 1992 de laatste vrouw zijn die zich inschreef voor een race. Saillant detail: haar gebrek aan succes was reden genoeg voor Brabham om haar na drie races in 1992 te vervangen voor ene Damon Hill.

Waren er dan helemaal geen vrouwen meer in de Formule 1 na Amati's gefaalde pogingen in 1992? Zeker wel! Menig team koos er de afgelopen jaren voor om een vrouw aan te nemen als test - of reservecoureur. Het bekendste voorbeeld is Susie Wolff, de echtgenote van Toto Wolff, die in 2014 en 2015 reservecoureur van Williams was. Zij mocht in die seizoenen in totaal vier keer opdraven tijdens een vrije training, waarmee zij de eerste vrouwelijke coureur was sinds Amati die meedeed aan een officiële Formule 1-sessie.

Ook andere teams gaven vrouwelijke coureurs recentelijk nog prominente rollen binnen de renstallen. Zo mocht Simona de Silvestro met ondersteuning van Sauber testkilometers maken in de 2012-bolide van dat team, terwijl de Spaanse Carmen Jorda in 2015 en 2016 ontwikkelingscoureur van Lotus en diens opvolger Renault was.

Een wat treuriger verhaal is dat van Maria de Villota, die in 2012 testcoureur bij Marussia was. Tijdens een testsessie op een vliegveld in Engeland, in juli dat jaar, crashte ze hard tegen een truck aan, waarna ze zwaar gewond aan haar gezicht raakte en zelfs een oog verloor. Hoewel ze naar haar crash regelmatig te zien was in de media en haar leven oppakte, overleed ze op 11 oktober 2013 aan de neurologische gevolgen van haar ongeluk.

Talent met Flörsch en succes met Patrick

Hoewel vrouwen en de Formule 1 prestatiegewijs nog geen succescombinatie weten te vormen, is menig vrouw wel erg succesvol in andere raceklassen. Denk aan voormalig IndyCar-coureur Danica Patrick die zelfs één race wist te winnen, maar ook Pippa Mann, die vooral in de IndyLights succesvol was. Ook Sophia Flörsch timmert aardig aan de weg, als enige vrouw in de Formule 3 het afgelopen jaar. Zij deed in 2020 ook mee aan de 24 uur van Le Mans in een team met onder meer Beitske Visser.

De meest succesvolle vrouwelijke coureur is zonder twijfel echter Michèle Mouton, al reed ze in een totaal andere klasse dan de hierboven genoemde coureurs: het WRC. Gedurende de jaren tachtig was de Française bijzonder succesvol in de allerbelangrijkste rallyklasse en in 1982 werd ze zelfs bijna wereldkampioen. Ze won dat jaar drie races, maar kwam net te kort om Walter Röhrl van de titel af te houden.

En het begon allemaal met Maria Terese de Fillipis, een pionier op het gebied van vrouwen in de racerij. Zij overleed op 9 januari 2016, vandaag (zaterdag) precies vijf jaar geleden.