Hoe werk je jezelf de Formule 1 in? 'Je kunt niet zeggen dat je alleen maar bij Red Bull wil werken'

Lisa Veltman (27) is sinds september 2019 werkzaam voor het Formule 1-team van Renault. De geboren Fries ontwerpt onderdelen voor de ophanging van de Franse raceauto’s en doet dat vanuit de fabriek in Engeland. Veltman ging vóór de Grand Prix van Emilia Romagna in gesprek met F1Maximaal over hoe het is om in de koningsklasse van de autosport te werken en hoe je dat voor elkaar kunt krijgen.

Wat is precies je functie bij Renault?

‘Mijn functie is suspension design engineer, wat inhoudt dat ik mij met het ontwerpen van de wielophanging van onze auto’s bezig houd. De wielophanging is te verdelen over de voorwielen (front suspension) en de achterwielen (rear suspension). Beiden zijn in drie verschillende vakgebieden opgedeeld. Je hebt de interne wielophanging, die zit in het chassis verwerkt en is van buitenaf niet zichtbaar, de drums, dat is waar het wiel omheen zit en huisvest voornamelijk de remmen en de wielas. Daartussen heb je dan nog armen (sticks) die de drums met de interne wielophanging en stuurinrichting verbinden. Mijn achtergrond is voornamelijk composieten gerelateerd, dus ik werk veel aan de sticks en drums, op dit moment voor de 2021-auto.’

Hoe zien je werkzaamheden er dan uit?

‘Ik ben vooral bezig met ontwerpen in CATIA (een ontwerpprogramma, red.). Simpel gezegd ontwikkelt onze aerodynamica-afdeling de hele auto, maar alleen de buitenkant. Wij moeten ervoor zorgen dat het ook echt onderdelen worden die aan elkaar vast komen te zitten, die je kunt monteren en ook weer kunt demonteren. Ook moet je ze überhaupt kunnen produceren.’

‘Het werk verschilt per dag of per week. Soms ben ik de ene dag bezig met updates die we tijdens het seizoen uitbrengen, terwijl ik de rest van de week werk aan de nieuwe auto’s (RS20B voor 2021 en RS22 voor 2022, red.). Het kan ook voorkomen dat ik op maandag aan een nieuw onderdeel begin en dat het tijdens de vrije trainingen op vrijdag al op de auto zit, ongeacht waar we racen.’

‘Ook werk ik af en toe tijdens een race. Dan luister ik naar twee coureurs buiten ons team en geef ik door aan ons strategisch team wat er gezegd wordt. Die neemt deze informatie in overweging tijdens het maken van beslissingen over bijvoorbeeld een pitstop. Maar die beslissingen worden natuurlijk vooral gebaseerd op informatie uit bijvoorbeeld onze bandensimulaties, het weer en wat onze eigen coureurs vinden.’

Waaruit bestaat je werkweek?

‘Ik denk dat het voor mij wel echt 90 procent van de tijd ontwerpen is. Er is een hele planningsafdeling die precies weet wie wat, wanneer gaat doen. Dus ik ben echt het overgrote deel van de tijd bezig met ontwerpen en daarover aan het nadenken, want daar gaat ook echt veel tijd in zitten. Er gaan veel stappen aan vooraf voordat je tot een uiteindelijk ontwerp komt.’

‘Ik kan alles wel bedenken, maar als ze het niet kunnen maken heeft het niet zoveel zin. Dus ik denk vanaf het begin al na over hoe we het gaan assembleren en hoe de jongens er tijdens een raceweekend mee gaan werken. Ik moet rekening met hen houden, omdat het dan makkelijker voor ze is en we meer tijd op het circuit kunnen winnen. Dat is in ieder geval mijn doelstelling wanneer ik iets nieuws moet ontwerpen. Ik vraag mijzelf dan af of ik het op een dusdanige manier kan ontwerpen zodat het lichtgewicht is, maar ook heel eenvoudig te assembleren. Tijdens de race op de Hungaroring hebben we allemaal kunnen zien hoe belangrijk dat is!’

Wanneer dacht je: ik wil in de Formule 1 werken?

‘Ik denk dat ik acht was toen ik dacht: ja, ik wil Formule 1-coureur worden. Maar toen ik op mijn twaalfde nog steeds geen eigen kart had, dacht ik: oké, dan ga ik wel iets technisch doen in de Formule 1. Ik wilde heel graag racen, maar mijn ouders zagen daar niet zoveel in. Maar Formule 1 was wel altijd al het doel.’

Wat voor opleiding heb je gevolgd?

Ik heb eerst de HAVO gedaan en ben daarna naar INHOLLAND gegaan in Delft. Daar heb ik hbo-luchtvaarttechnologie gedaan. Vervolgens ben ik naar Zweden vertrokken om een master in composieten te doen en ben ik begonnen aan een PhD over voertuig ontwerp, maar die heb ik niet afgemaakt.’

Na je master ben je bij Scania in Zweden gaan werken. Wanneer dacht je: ik wil iets anders?

‘Het doel was er altijd al, maar het is heel moeilijk om in de Formule 1-wereld te komen. Je kunt ook niet zeggen dat je alleen maar bij Red Bull, Ferrari of Mercedes wil werken, want dan schuif je al 70 procent van de teams aan de kant. Dus heel veel kans op een baan heb je dan niet meer, omdat er één al niet zoveel vacatures vrij zijn en twee, als je alleen maar bij een bepaald team wilt werken, is het gewoon heel erg moeilijk. Er solliciteren zoveel mensen op een baan dat het bijna onbegonnen werk is.’

‘Ik heb dus altijd al het doel gehad om in de Formule 1 te werken, maar het lukt niet altijd om direct binnen te komen vanuit je studie. Tijdens mijn master werd ik al benaderd door Renault of ik bij hen wilde komen werken, maar ik was nog niet klaar met mijn scriptie op het moment dat zij mij nodig hadden. De baan kon niet lang genoeg voor mij worden vastgehouden, dus toen ben ik met wat anders begonnen.’

‘Ik had mijn passie al een tijdje in composieten gevonden en vond dat ik na mijn master nog lang niet over dit onderwerp uitgeleerd was. Daarom ben ik als industriële PhD-student bij Scania gaan werken om aan de KTH in Stockholm te gaan promoveren op het implementeren van composieten in dragende structuren van toekomstige batterij-aangedreven vrachtwagens. Helaas is dat anders gelopen dan vooraf verwacht en hebben we besloten om niet samen verder te gaan, omdat onze ideeën te ver uiteen liepen.’

‘Veel dingen die ik bij Scania heb gezien, implementeer ik nog steeds in mijn eigen manier van werken, of ontwerpen. Dit geldt overigens voor ieder bedrijf waar ik tijdens mijn studie heb gewerkt, want ondanks dat mijn einddoel de Formule 1 was, is het altijd goed om in verschillende industrieën te werken. Op het moment dat ik mijn ontslag heb ingediend bij Scania, is de functie vrijgekomen die ik nu bij Renault vervul. Dus het is misschien wel een geluk bij een ongeluk geweest.'

En hoe werk je je dan de Formule 1 in?

‘Je moet een heel goed CV hebben om eruit te springen, want er solliciteren heel veel mensen op dezelfde baan. Ik heb denk ik bij ieder Formule 1-team gesolliciteerd en ik ben alleen bij Renault uitgenodigd voor een gesprek. En dat is omdat ze mij al kenden. Ik heb namelijk veel geluk gehad, want tijdens mijn studie heb ik mij ingeschreven voor de Infiniti Engineering Academy. Dat is een overkoepelende organisatie die je de mogelijkheid geeft om een half jaar stage te lopen bij Renault en een half jaar stage te lopen bij Infiniti.’

‘Ik ben één van de tien finalisten in Europa geweest en mijn geluk was dat één van juryleden de senior composite design engineer van Renault was. Tijdens de evaluatie vertelde hij mij dat hij mij graag in zijn team wilde hebben. Daarom ben ik ook tijdens mijn master door hem benaderd. Ik heb gewoon geluk gehad dat hij jurylid was en dat hij vanaf dat eerste moment in mij vertrouwde. Bij de andere teams ben ik niet eens uitgenodigd voor een gesprek, terwijl ik denk dat ik best wel veel heb gedaan als student zijnde en ik zeker veel moeite heb gedaan om eruit te springen. Maar het is gewoon echt heel moeilijk.’

Wat vind je het leukst aan je werk?

‘Ik vind het heel leuk om met verschillende mensen aan problemen te werken en deze op te lossen. En er dan voor te zorgen dat het op tijd op het circuit komt. Maar wat ik nog leuker vind is de sfeer binnen het team. Iedereen die hier werkt is eigenlijk een soort topsporter, we willen allemaal winnen. Het is alleen dat wij zelf niet in de auto zitten, of bij de races aanwezig zijn. Maar iedereen is fan!’

‘Je moet ook wel echt van je werk houden om in deze industrie te kunnen overleven, want er wordt veel van ons geëist. Het is heel hard werken en dat kun je alleen maar vol houden als je houdt van wat je doet. Er zit een groot verschil tussen je werk leuk vinden en er van houden. Gelukkig merk ik dat iedereen om mij heen echt van zijn werk houdt en we allemaal een stapje meer zetten dan dat er binnen een ‘normale’ organisatie gemiddeld gezien gedaan wordt. Ik bedoel: ikzelf kan er niet mee leven als ik om 6 uur ’s avonds de deur achter mij dicht trek maar weet dat we daardoor niet de juiste onderdelen op het circuit hebben. In een ‘normale’ organisatie is het misschien iets makkelijker om te denken dat er morgen weer een dag is.’

‘Wat ik ook heel leuk aan mijn werk vind, is dat het super snel gaat. Het kan zijn dat ik op maandag aan iets moet beginnen en dat het tijdens de vrijdagtrainingen al op de auto zit, waar dan ook ter wereld. Dat is best wel gaaf, dat heb je nergens anders. Daarnaast is het natuurlijk een hightech-omgeving met de nieuwste apparatuur om echt het onderste uit de kan te halen. Die combinatie van een verschrikkelijk snelle ontwikkelingstijd mét hoogstaande technologieën is iets waar ik naar zocht en daarom is de Formule 1 voor mij de juiste werkplek.’

Motiveren de goede prestaties van Renault jou ook om je werk beter te doen?

‘Hier moet ik even over nadenken. Natuurlijk zou je een volmondige 'ja' als antwoord verwachten, maar ik denk dat dat niet waar is. Ik werk namelijk altijd heel hard en ben ontzettend gemotiveerd om het goed te doen. Ik heb er heel hard voor gewerkt om in de Formule 1 te komen en nu ik hier ben, is dat niet voor mij een teken om rustiger aan te doen. Ik probeer mijzelf iedere dag weer te verbeteren en dat gaat eigenlijk best goed.’

‘Dus nee, de goede prestaties van Renault motiveren mij niet om mijn werk beter te doen omdat ik altijd al op zoek ben naar het best haalbare. Maar als ik om mij heen kijk dan motiveert het zeker wel. Ik kan mij ook goed voorstellen dat wanneer je bijvoorbeeld al een jaar of zeven in deze industrie werkt, je gewend bent aan de werkdruk, maar dat je in die tijd ook zoveel ervaring hebt opgebouwd dat het misschien allemaal wat makkelijker gaat. Ik werk hier zelf nog maar een jaar, dus ik heb die luxe nog niet en moet mijzelf daardoor ook blijven ontwikkelen.’

‘We hebben het (de P3 van Daniel Ricciardo in Duitsland, red.) op mijn afdeling wel goed gevierd. Ik heb champagneflessen meegenomen en met iedereen in mijn team champagne gedronken om het echt te vieren. Je merkt wel dat iedereen dan toch een beetje in de wolken is en er echt gelukkig van wordt, ik ook! Het is ook zo cool om mee te maken, erg onwerkelijk allemaal.’

Hoe is het om als vrouw in een wereld te werken die oververtegenwoordigd wordt door mannen?

‘Goed, het is prima. Ik heb er nog nooit problemen mee gehad. Er worden geen nare opmerkingen gemaakt. Hier hoef je als vrouw zijnde niet perse heel stevig in je schoenen te staan vanwege seksistische opmerkingen. Ik heb gelukkig nog nooit vervelende situaties meegemaakt en ik vind het eigenlijk wel leuk, want met mannen communiceren gaat wel lekker direct.’

‘Met vrouwen is dat toch een beetje anders. Wel ben ik een groot voorstander van meer diversiteit. Mijn team bestaat uit veertien collega’s waarvan twee vrouwen, inclusief mijzelf. Mijn ervaring is dat mannen en vrouwen anders naar hetzelfde werk kijken. Daarom zou ik zelf graag een evenwichtigere verhouding willen zien, omdat ik aanneem dat dat tot betere concepten zou kunnen leiden.’

Heb je nog tips voor mensen die in de Formule 1 willen werken?

‘Ja die heb ik wel. Als eerste zou je je moeten afvragen of je wel echt in de Formule 1 wilt werken. Ben jij bereid om je sociale leven op te geven, naar een vreemd land te emigreren en heel hard te werken? Als het antwoord hierop volmondig ja is, dan heb ik wel een aantal tips. Mijn eerste tip is om deze wens ook daadwerkelijk uit te spreken. Dit maakt het doel levendig en herinnert je er iedere keer weer aan wat je wilt bereiken. Ik vergelijk het met Shani Davis die een foto van Erben Wennemars op zijn koelkast plakte omdat hij zo iedere dag herinnerd werd aan zijn doelstelling; Erben verslaan!’

‘Vervolgens is het van belang om te proberen zoveel mogelijk werk-gerelateerde stages te lopen. Maar als dat niet lukt, doe dan het best haalbare. Ik bedoel: ik heb voordat ik bij Renault kwam niet in een professionele motorsportomgeving, maar in de auto-, chip- en luchtvaartindustrie gewerkt of stage gelopen. Doe daarnaast heel veel naast je studie. Natuurlijk is een cum-laude diploma veel waard, maar als je uiteindelijk niet weet hoe een onderdeel geproduceerd moet worden, omdat je het nog nooit hebt gezien, is het lastig om bij ons binnen te komen. Wij moeten het de eerste keer meteen goed doen en er is geen tijd voor fouten.’

‘Het is dus heel handig om praktische ervaring op te doen. Een bijbaantje als (hulp) automonteur bij de lokale garage of in een werkplaats van een constructiebedrijf werken kan erg handig zijn. Ik heb het idee dat veel hoger opgeleide mensen onderschatten wat voor toegevoegde waarde het kan hebben om juist die praktijkervaring te hebben. Met die ervaring onderscheidt een goede ontwerper zich van anderen.’

‘Als onderdeel van mijn studie heb ik een sleutelstage bij de Koninklijke Luchtmacht mogen lopen. Daar heb ik zelf als F16-monteur in het fase onderhoud gewerkt. Dat was ontzettend waardevol, want ik heb daar geleerd hoe je dingen niet moet ontwerpen, omdat je er gewoonweg niet bij kunt komen bijvoorbeeld. Daarnaast heb ik ook zelf veel onderdelen gemaakt tijdens mijn studie. Dat is ook heel erg waardevol, dat moet je beslist doen. Wil je bij een Formule 1-team komen, dan moet je absoluut een jaar fulltime een studentenproject doen, vind ik. Als je dat niet doet, wordt het heel erg lastig.’

‘Hoewel ik misschien iets makkelijker praten heb, want ik denk dat ik een van de laatste lichtingen ben geweest waar het nog iets eenvoudiger en vooral ook minder duur was om studievertraging op te lopen. Ze kijken hier heel erg naar bepaalde universiteiten. Als je daar niet aan gestudeerd hebt, dan beland je niet op de goede stapel. Maar dat geldt denk ik voor alle Formule 1 teams. Mocht je nou niet aan zo’n universiteit gestudeerd hebben, dan zou ik je aan willen raden om vooral in te schrijven op de placements die aangeboden worden. Dit zijn éénjarige stageplaatsen.’

‘Mocht je al klaar zijn met studeren, dan kun je op graduate-posities reageren. Renault heeft daarnaast ook nog de Infiniti Engineering Academy, waardoor je ook bij ons stage kunt lopen. Verder zou ik mee willen geven dat er geen foute beslissingen zijn en dat wanneer je niet direct vanuit de universiteit een baan in de Formule 1 krijgt, er nog geen man overboord hoeft te zijn.’

‘Het is misschien zelfs wel beter om in een andere industrie relevante werkervaring op te doen, omdat ik mij voor kan stellen dat het wellicht iets vergevingsgezindere omgevingen zou kunnen zijn. Er zijn genoeg mensen die na een aantal jaar in een andere industrie gewerkt te hebben naar de Formule 1 gaan. Bij ons in Friesland hebben we een heel mooi gezegde: ‘Doar te farren op de kânsen dy it libben dy jout.’ of op z’n Nederlands: Durf te varen op de kansen die het leven je geeft.’

Door: David Boorsma