Tilke: geliefde en verguisde circuitontwerper, en pionier van F1

Elk circuit in de Formule 1 begint met een bepaald concept. De meeste circuits waar de de koningsklasse van de autosport op rijdt, ligt er niet zomaar, behoudens de straatraces die op de kalender staan. Hermann Tilke is de naam die verbonden is aan een legio aan circuits waar ook de Formule 1 aan verbonden is. Naast dat hij oudjaarsdag viert, blaast hij op 31 december ook 68 kaarsjes uit. F1Maximaal kijkt naar de loopbaan van de circuitontwerper.

De liefde voor de autosport begon al vroeg bij Tilke. De Duitser had dan ook zelf de droom om te racen en hij heeft dan ook aan meerdere langeafstandsraces meegedaan gedurende de afgelopen decennia. Tegelijkertijd was Tilke begonnen aan zijn studie Civiele Techniek aan de Universiteit van Aken. Nadat hij zijn universitaire graad had gehaald, besloot hij zijn eigen bedrijf op te starten. Dat trok ook de interesse van de FIA. In de jaren negentig kwam zijn eerste project en dat was er eentje waar Red Bull Racing hem dankbaar voor zal zijn.

Herstelwerkzaamheden voor Tilke

Voldoende Formule 1-circuits bestaan al geruime tijd, maar omdat de veiligheid van enkele banen niet meer gegarandeerd kon worden, moesten enkele banen wat veranderingen ondergaan. Het eerste circuit dat Tilke onder handen moest nemen was de A1 Ring, wat nu bekend staat als de Red Bull Ring, in 1996. Na enkele dodelijke ongelukken besloot de FIA dat het circuit aan verandering toe was, ondanks dat Alain Prost wel fan was van de originele lay-out. De Fransman had graag gezien dat er wat extra uitloopstroken werden toegevoegd, maar het bestuursorgaan vroeg Tilke om de baan flink onder handen te nemen.

De lay-out van de A1 Ring verschilde niet heel erg veel van de originele lay-out van de Österreichring. Het circuit werd vooral verkort, maar de karakteristieke bochten, zoals bocht 5 tot en met 8, bleven gewoon behouden. Aangezien de baan werd ingekort, werden enkele lange en snelle bochten vervangen voor scherpe bochten die op lage snelheid genomen worden. Denk hierbij aan bocht 1, bocht 3 (aangezien de kleine knik op het rechte stuk wordt gezien als bocht 2), bocht 4 en de laatste twee bochten. De lay-out is sinds 1996 onveranderd gebleven, ondanks dat er meerdere routes mogelijk zijn voor meerdere takken van motorsport.

Ook enkele iconische circuits in het thuisland van Tilke benodigde eind jaren negentig herstelwerkzaamheden. Zo werden de Sachsenring, Nürburgring en de Hockenheimring onder handen genomen. Vooral de Nürburgring stond natuurlijk bekend om zijn gevaarlijke natuur. Het was niet voor niets dat Jackie Stewart het circuit omschreef als de Green Hell. Desondanks keerde de Formule 1 in 2020 wel weer terug op de Nordschleife. Dat was tevens ook de laatste keer dat de koningsklasse een race in Duitsland had. De jaren daarvoor werd er gereden op de Hockenheimring.

Tilke pioniert uitbreiding F1 naar Azië en Midden-Oosten

Tilke is momenteel één van de vier circuitontwerpers die in dienst van de FIA werkt. Hij is echter wel de enige die circuits daadwerkelijk vanaf nul heeft ontworpen, behoudens de veranderingen aan het circuit van Silverstone in 2010. De eerste opdracht voor Tilke was een baan ontwerpen voor de Grand Prix van Maleisië. Het Sepang International Circuit is het eerste circuit dat volledig op naam is komen te staan van Tilke. Met het Sepang International Circuit vestigde de Duitser ook direct een goede naam voor zichzelf. Een combinatie van uitdagende eerste twee bochten, snelle bochten, langzame bochten, lange rechte stukken en snelle bochtencombinaties maakte het circuit in Maleisië al snel een favoriet.

Het is dan ook niet zo gek dat Tilke deze formule meermaals gebruikt heeft. De Formule 1 wilde uitbreiden naar het Oosten en daardoor was Tilke de aangewezen man om meerdere circuits te ontwerpen. Zo kwam er ook al snel het Shanghai International Circuit en deze lijkt in bepaalde aspecten op zijn voorganger. De eerste bocht is praktisch hetzelfde, er zijn enkele snelle bochten, enkele langzame haarspeldbochten en ook Shanghai heeft een heel erg lang recht stuk. Beter goed gekopieerd dan slecht ontworpen, zullen we zo maar zeggen.

Tegelijkertijd werkte Tilke ook nog aan twee andere circuits, namelijk het Bahrain International Circuit en Istanbul Park. De Grand Prix van Bahrein staat al sinds 2004 steevast op de kalender van de Formule 1. Zoals de meeste circuits van Tilke heeft het Bahrain International Circuit een karakteristieke bocht. Op het circuit in Sakhir is dat de combinatie van bocht 9 en 10. Op die plek is het heel erg makkelijk voor de banden om op slot te schieten, waardoor de coureurs rechtdoor gaan. In deze technische bocht is het cruciaal om een goede exit te hebben. Na de bocht volgt namelijk een recht stuk waarbij ook DRS gebruikt kan worden.

Istanbul Park heeft ook zijn eigenaardigheden. Het circuit staat eigenlijk niet meer op de kalender, ondanks dat er in zowel 2020 als 2021 nog geracet werd. Toch heeft de baan een hele fameuze bocht, namelijk bocht 8. Hier gaan de coureurs met hoge snelheid doorheen en de bocht telt maar liefst vier verschillende apexen. Het is dan ook cruciaal om deze bocht goed door te komen, anders verlies je als coureur zo maar bakken met tijd. De karakteristieken van de bovengenoemde banen kunnen bijna allemaal teruggevonden worden op het Circuit of the Americas, dat Tilke dus ook heeft ontworpen.

Circuits Tilke ontvangen voldoende kritiek

Ondanks de specifieke karakteristieken van de door Tilke ontworpen circuits is de ontwerper wel vaak genoeg bekritiseerd. Vooral de Formule 1-fans snappen sommige keuzes niet van de man uit Olpe. Denk hierbij aan de laatste chicane op het Circuit de Barcelona-Cataluyna. Deze bochtencombinatie is al vaak onderwerp van discussie geweest. Daarnaast staat het circuit al meer bekend als een goede testbaan in plaats van een goede racebaan. De chicane symboliseert het feit dat het moeilijk inhalen is op het Spaanse circuit. De laatste sector zou dan ook de flow richting het rechte stuk verpesten, waardoor inhalen in bocht 1 lastig is. Tilke wordt hierop aangewezen aangezien hij in 2007 de baan onder handen nam.

Het Circuit de Barcelona-Catalunya is niet het enige circuit dat deze kritiek te verwerken heeft gehad. Ook het eerder besproken Istanbul Park heeft een langzame sectie voordat de weg naar de eerste bocht in gang wordt gezet. Omdat het lastig volgen is in deze bochten wordt het racen niet gestimuleerd. Zo hebben ook de circuits in Singapore en Abu Dhabi enkele zeer langzame gedeelten, waardoor de flow niet optimaal is. Zo wist Max Verstappen bijvoorbeeld na bocht 9 in de finale van 2021 al vrij zeker dat hij de winst van de race en de wereldtitel al op zak had.

Dat is echter niet het enige verwijt dat Tilke te verwerken krijgt vanuit de Formule 1-wereld. Track limits zijn in de afgelopen seizoenen steeds vaker onderwerp van gesprek geworden. De meeste coureurs en andere prominente figuren snappen niet dat circuits geen gebruik maken van natuurlijke baanlimieten als gras en gravel. Het Yas Marina Circuit is één van de voorbeelden waarbij er gebruik wordt gemaakt van uitloopstroken en straffen voor track limits dus op de loer liggen. Enkele historische figuren binnen de wereld van de Formule 1 vinden het jammer dat de coureurs niet worden gestraft voor de fouten die ze maken.

De laatste creaties van Tilke

Ook in het echt recente verleden zijn er banen toegevoegd aan de kalender die Tilke ontworpen heeft, al betreffen deze allemaal stratencircuits. Denk hierbij aan het stratencircuit in Hanoi, dat nooit werd gebruikt vanwege de coronapandemie. Ook het Jeddah Corniche Circuit komt van Tilke. Deze baan is al twee keer gebruikt en zal in de toekomst ook gebruikt worden voor Grands Prix. Tilke was zelf zeer te spreken over de toevoeging op de kalender, aangezien het nu te boek staat als het snelste stratencircuit ter wereld. Volgend jaar komt de Grand Prix van Las Vegas weer terug en ook de nieuwe lay-out is bedacht door Tilke.

De Duitser heeft in de afgelopen decennia dus duidelijk zijn stempel weten te drukken op de Formule 1. Meerdere circuits heeft de ontwerper toegevoegd aan de Formule 1-kalender en daar heeft hij voldoende complimenten voor gekregen. Desondanks heeft hij in het recente verleden ook genoeg kritiek te verwerken gehad. Maar, love him or hate him, zijn circuits staan nog altijd in veelvoud op de kalender, ook volgend seizoen. Negen van de aankomende 23 circuits staan op naam van Tilke, en daarmee heeft hij toch zijn plekje in de Formule 1-hall of fame bemachtigd.